Sermaye artırımı nedir; şirketlere kaynak sağlanması için gerçekleştirilen işlemdir. Şirketlerin izlediği bu strateji bedelli sermaye artırımı veya bedelsiz sermaye artırımı olarak iki farklı şekilde yapılabilir. Ancak sermaye artırımı nedenleri birden fazladır. Bu yazımızda borsa ile ilişkili olanları yakından ilgilendiren sermaye artırımı nedir, bedelli sermaye artırımı nedir ve bedelsiz sermaye artırımı nedir konularını açıklayacağız…
Sermaye Artırımı Nedir ?
Sermaye artırımı hem limited hem de anonim şirketlerde sık sık söz konusu olduğu için borsa yatırımcıları da sermaye artırımı nedir merak ediyor. Çünkü sermaye artırımı hisse üzerinde etkiye neden olabiliyor. En basit anlamda sermaye artırımı; şirket bilançosunda yazan sermayenin artırılması anlamına geliyor.
Her şirketin kuruluşunda zorunlu olarak ana sermaye olmak zorunda. Şirket ortakları, limited ya da anonim şirket kurarlarken, ne amaçla kullanılacak olursa olsun belirli bir sermaye getirmek zorundadır. Şirketin bu esas sermayesi para olabildiği gibi paraya çevrilecek mal da olabilmektedir. Yani; şirketin kurucu ortakları, şirkete kuruluş aşamasında para ya da paraya çevrilebilecek mal getirmek zorundadır.
Ancak kimi zaman şirketin esas sermayesi yeterli gelmez ve bu noktada sermaye artırımı yoluna gidilir. Bunun için de farklı sermaye artırımı yöntemleri tercih edilebiliyor. Ayrıca bu artırım isteğe bağlı ya da zaruri olarak yapılabiliyor. Sermaye artırımı yöntemleri ise şunlar:
- Bedelli sermaye artırımı (bedelli bölünme)
- Bedelsiz sermaye artırımı (bedelsiz bölünme)
Borsa yatırımcılarını hisse bölünmesi yani sermaye artırımı ve bu artırımın nasıl yapıldığı yakından ilgilendiriyor. Peki, bedelli sermaye artırımı nedir, bedelsiz sermaye artırımı nedir?
1- Bedelli Sermaye Artırımı Nedir? (Bedelli Bölünme)
Bedelli sermaye artırımı nedir; şirketlerin yeni pay ihraç edip, bu payları belirli bir ücret karşılığında satmasıdır. Böylelikle şirket içi değil; dış kaynaklarla şirkete sermaye yaratılmış olur. Bedelli sermaye artırımı ile oluşturulan yeni paylar satılır ve bu da şirkete kaynak olarak geri döner. Buna ‘’bedelli bölünme’’ de denir.
Şirket ortakları eğer isterler ise yeni çıkan paylar satın alabilir. Çünkü şirket ortakları, rüçhan hakkı (öncelik hakkı) sahibi olduğu için yeni oluşturulan payları öncelikli olarak satın alma hakkına sahiptir. Yani; bedelsiz sermaye artırımı yapılacak olan şirketin hisse senedine sahip olan her yatırımcı, rüçhan hakkı nedeniyle yeni çıkan payları almada önceliklidir.
Şirket ortakları (hisse senedi sahipleri) yeni ihraç edilen payların bedelini nakit olarak ödemek şartıyla, sahip oldukları hisse senedi oranında yeni hisselerden alabilir. Böylelikle bedelli sermaye artırımı yapılırken, bedelsiz sermaye artırımı da yapılmış olunur. Peki, bedelli sermaye artırımı faydaları nelerdir?
Bedelli Sermaye Artırımı Faydaları Nelerdir?
Bedelli sermaye artırımı faydaları hem şirket hem de hisse senedi sahipleri için söz konusudur. Şirket açısından sermaye artırımı nedir, faydaları nelerdir; şirketin değeri artar ve şirkete kaynak sağlanır. Bedelli sermaye artırımının yatırımcılar yani hisse senedi sahipleri için faydası da; rüçhan hakkı nedeniyle yeni çıkan payları öncelikli olarak satın alabilecek olmasıdır.
2- Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? (Bedelsiz Bölünme)
Bedelsiz sermaye artırımı nedir; özellikle küçük yatırımcıların en sevdiği hisse bölünmesi türüdür çünkü bölünme yapılacak şirketin hisse senedine sahip olan yatırımcıların cebinden, bedelli sermaye artırımında olduğu gibi para çıkmaz, pay karşılığında bedel ödenmez.
Bedelsiz sermaye artırımı; şirketin iç kaynaklarının kullanılmasıyla yapılan sermaye artırımıdır. Bu nedenle bu artırımda hisse senedi sahibi olanlardan bedel istenmez. Bedelsiz olarak şirket ortaklarına, hisse bölünmesi oranında hisse dağıtımı yapılır.
Ancak bedelsiz sermaye artırımında şirketin aldığı karar doğrultusunda bir oranla hisse bölünmesi yapılır. Bu nedenle de hisse senedi fiyatı, bölünme oranına göre düşer. Ancak hisse senedi sahibi yatırımcıların bundan bir kaybı olmaz. Çünkü aynı oranla kendilerine bedelsiz hisse dağıtımı yapılır. Yani; şirket yatırımcılarının elindeki toplam hisse senedi değeri değişmez; elinde bulunan hisse senedi adedi artarak değişir.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Faydaları Nelerdir?
Bedelsiz sermaye artırımı faydaları da hem şirket hem de yatırımcılar içindir. Hatta hiçbir bedel söz konusu olmadığı için yatırımcılar için en avantajlı hisse bölünmesi; bedelsiz hisse bölünmesidir. Genl olarak bedelsiz sermaye artırımı faydaları şunlardır:
- Yüksek enflasyon karşısında şirket sermayesinin erimesi engellenir
- Yatırımcılar bedel ödemeden hisse senedi sahibi olur
- Şirkete vergi avantajı sağlar
Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?
Bedelsiz sermaye artırımı yapma nedeninin temelinde, şirkete kaynak yaratmak yoktur. Bu hisse bölünmesinin en yaygın amacı; şirketi enflasyona karşı korumak ve vergi avantajı yaratmak vardır. Çünkü bedelsiz hisse bölünmesinde şirket içi kaynaklar kullanılır, dışarıdan kaynak aranmaz.
Bedelli Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır? Şirketler Sermaye Artırımına Neden Gider?
Peki, bedelli bedelsiz sermaye artırımı neden yapılır; şirkete kaynak sağlamak için. Sermaye artırımının yani diğer bir deyişle bedelli bedelsiz bölünmenin en temel amacı; şirkete yeni kaynaklar bulmak, yeni sermaye girişi sağlamaktır. Ancak bazen de zorunluluk nedeniyle hisse bölünmesi yapılabilir.
Hisse bölünmesi yani sermaye artırımını zorunlu kılan nedenlerden biri de; şirketin ana sermayesinin, kanunlarla belirlenmiş olan azami esas sermayenin altına düşmüş olmasıdır. Kısaca özetleyecek olursak genel olarak sermaye artırımı nedenleri şunlardır:
- Şirkete yeni sermaye yaratmak
- Şirketin esas sermayesini asgari düzeyde tutmak
- Şirket değerini yükseltmek
- Vergi avantajı sağlamak
- Hisse senetleri yoluyla yeni yatırımcılar kazanmak
Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?
Bedelli bedelsiz sermaye artırımı kararı, şirket ortaklarınca genel kurulda ya da yönetim kurulunda alınarak gerçekleştirilebilir.
1- Anonim Şirketlerde Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?
Anonim şirketlerde sermaye artırımı nasıl yapılır sorusunun yanıtı, esas sermaye sistemine ve kayıtlı sermaye sistemine göre değişiyor. Eğer artırım, esas sermaye sistemine göre yapılacaksa genel kurul kararıyla, kayıtlı sermaye sistemine göre yapılacaksa yönetim kurulu kararıyla gerçekleştirilebiliyor.
2- Limited Şirketlerde Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?
Limited şirketlerde sermaye artırımı, genel kurulda karar alınmasından itibaren 30 gün içerisinde, şirketin merkezinin olduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne başvurulması ve sermaye artırımı kararının tescil edilmesiyle yapılır. Alınan karar ayrıca Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilmelidir.
Sermaye Artırımı Faydaları ve Zararları Nelerdir?
Kısaca özetleyecek olursak bedelli bedelsiz sermaye artırımı faydaları şunlardır:
- Şirket için yeni kaynaklar yaratılır
- Yeni kaynaklarla yeni yatırımlar yapılabilir
- Vergi avantajı sağlar
- Şirketin değerini yükseltir
- Yatırımcılar bedelsiz sermaye artırımında bedel ödemeden yeni hisse senedi sahibi olur, bedelsiz sermaye artırımında rüçhan hakkı sayesinde bedel ödemek şartıyla yeni oluşan hisseleri almada öncelik sahibi olurlar
- Şirket sermayesi, yüksek enflasyon karşısında korunmuş olur
Sermaye Artırımı Hisseye Etkisi Nedir?
Bedelli bedelsiz sermaye artırımının hisseye etkisi vardır. Ancak bu genellikle yatırımcıların zararına değildir. Bir şirketin bedelli ya da bedelsiz sermaye artırımına gitmesi, yatırımcıların sermaye artırımı nedir, sermaye artırımı iyi midir sorularını sormasına neden olur.
Bir şirkette sermaye artırımı olduğunda, alınan karar doğrultusunda hisse bölünme yapılır. Örneğin; bire dört, bire iki şeklinde bölünme yapılır. Tam olarak örnek vermek gerekirse; 1:2 hisse bölünmesi yapıldığında, elinde o şirkete ait 500 hisse senedi bulunan kişinin her bir hissesi ikiye bölünür. Dolayısı ile hisse bölünmesi sonucunda o yatırımcının elinde 1.000 lot hisse senedi olur.
Ancak 1:2 hisse bölünmesi yapılınca hisse fiyatı da yarıya düşer. Örneğin; sermaye artırımı yapılan şirketin bir adet hisse senedi fiyatı 25 TL ise, sermaye artırımı sonrası bir hisse senedi fiyatı 12,5 TL’ye düşer. Ancak yatırımcının elindeki hisse senedi iki katına çıktığı için toplamda yine 12.500 TL’si olur.
Sermaye Artırımı İyi Bir Şey mi?
Sermaye artırımının hisseye etkisine baktığımızda bunun kötü bir şey olduğunu söylemek mümkün değil. Ancak hisse bölünmesi sonrası şirketin değer kazanacağı düşünüldüğünde iyi bir şey olarak karşımıza çıkıyor.
