Lavanta, boyları 1 metreye kadar uzayan, yarı çalımsı ve uzun ömürlü bir bitkidir. Ekonomik olarak bitkinin çiçekli kısımları kullanılmaktadır. Dünyada en fazla satışı yapılan 15 uçucu yağdan biri de lavantadır. İş fikirleri arasında pek çok kişi tarafından yakından takip edilen lavanta yetiştiriciliği için devlet destekleri de bulunmaktadır.
Lavanta yağı, kozmetik ve parfüm alanında oldukça şık tercih edilen uçucu bir yağdır. Aynı zamanda hoş kokusu nedeniyle sabun ve diğer bazı endüstri alanlarında da tercih edilir. İlaç sanayinin de ağrı kesici, sakinleştirici gibi alanlarda etken madde olarak kullandığı bir bitkidir. Lavantanın idrar söktürücü ve romatizma ağrılarını hafifletici özellikleri de bulunmaktadır.
Lavantanın İklim Ve Toprak Gereksinimleri
Lavanta bitkisi, toprak özellikleri açısından çok seçici olmayan bir özelliğe sahip. Kireç ve ph oranı yüksek olan topraklarda bile verim almak mümkün. Fazla geçirgen, kalkerli ve kuru topraklar yetiştiricilik yapmaya engel değil. Kuraklık, sıcak ve soğuk gibi iklimsel etmenleri de bertaraf ederek üretim yapılabilmektedir. Ancak, kış mevsiminin aşırı soğuk olduğu bazı yerlerde, lavanta çiçeklerinde kış zararı olması ihtimali var.
Lavanta Yetiştiriciliği Üretim Ve Yetiştirme Teknikleri
Lavanta, iki yöntemle üretilen bir bitkidir. Üretiminde vegatatif ve generatif olmak üzere iki yöntem esas alınır. Vegatatif yöntemde, lavanta bitkisinden elde edilen çelikler ve sürgün vermiş kökler kullanılmaktadır. Bu kökler orman toprağı, kum ve torf gibi alanlarda çoğaltılabilir.
Lavantanın generatif üremesi ise tohumla yapılmaktadır. Bu yöntemde, lavanta tohumları doğrudan toprakla buluşturup üreme sağlanır. Ancak lavanta tohumlarının çok küçük olması ve ekim yapılan tarlalardaki yabani ot üremesi gibi olumsuz etkenler nedeniyle, fideleme yapılarak üretim tercih edilir. Elde edilen lavanta tohumları, fide yastıklarına ekilerek, fidelerin yetişmesi beklenir. Sonrasında fideler, tarlaya dikilerek üreme süreci başlamış olur.
Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi, lavanta uzun ömürlü bir bitki olduğu için, tohum ekimi ya da fide dikiminden önce toprağın çok iyi bir şekilde hazırlanması ve derin sürüm yapılması gerekir. Bu işlemin ardından, toprak tırmık ile düzeltilmelidir. Sonrasında ekim yapılacak bölgeye uygun zaman aralığında (Mart başı, mayıs sonu) dikim işlemi yapılmalıdır.
Dikim işlemi 100*40 cm ya da 120*50 cm aralıklarla yapılmalıdır. Mesafenin bu kadar geniş olmasının nedeni, tarlanın traktör ile işlenebilir mesafelere sahip olma gereksinimidir. Dikim işleminin ardından, fidelere ya da tohumlara can suyu vermek unutulmamalıdır.
Lavanta Fidelerinin Sulama, Gübreleme Ve Bakım İşlemleri
Her ne kadar dayanıklı ve kuraklığa dirençli bir bitki olsa da, ekimin yapıldığı ilk dönemlerde, bitkinin toprağa kuvvetle tutunması için 3-4 kez sulama yapılması gerekir. İlerleyen yıllarda suya fazla ihtiyaç duymayacak olsa bile, taze fidelerin sulanması çiçeklenme oranını arttıran bir işlemdir.
Lavanta tarlaları, 2-3 yılda bir hayvan gübresi ile gübrelenmeli ve gerekli bakımları yapılmalıdır. Bu işlemler, verimliliği arttıran son derece önemli adımlardır. Lavanta yetiştiriciliğinde en önemli konulardan biri de yabani ot ile mücadeledir. İlk iki yıl muhakkak yabani ot mücadelesi yapılmalı ve arazi yabani otlara karşı çapalanmalıdır. Daha sonraki yıllarda, lavanta tarladaki yabani otları bastıracak ve böyle bir çalışmaya ihtiyaç kalmayacaktır.
Lavanta bakım işlemleri için belirtilmesi gereken son nokta ise lavanta bitkisine zarar veren haşere ya da hastalık olup olmadığı. Genel olarak, lavanta zararlılardan ya da hastalıktan etkilenen bir bitki türü değildir. Bu sebeple de yetiştirme kolaylığı sağlar.
Lavantanın Hasat Edilmesi Ve Kurutulması
İklim, toprak ve çeşitlilik açısından küçük farklılıklar gösterse de, genellikle temmuz ayı içerisinde çiçeklenmeye başlar. Bu ay lavantanın hasat zamanı için en uygun dönemdir. Lavanta hasadı, genellikle makineler ile yapılmakta ve bu sayede, hem iş gücünden hem de zamandan tasarruf edilmektedir.
Hasat sonucu elde edilen çiçekler, doğrudan uçucu yağ işlemine alındığı gibi, kurutma içinde bırakılabilir. Kurutma işlemi üst üste fazla katman olmayacak şekilde, açık arazide yapılır. Kurutma işlemi tamamlanan lavanta çiçekleri, elle saplarından ayrılır. Lavantadan uçucu yağ elde etmenin en bilinen yöntemi su ve buhar distilasyonudur.
Yetiştirme kolaylığı, uzun ömürlü bir bitki olması ve özellikle elde edilen uçucu yağının pek çok sektörde tercih ediliyor olması gibi olumlu etmenleri sayesinde, lavanta yetiştiriciliği, son yıllarda oldukça revaçta olan bir sektör haline geldi. Toprak ve iklim gibi seçici özellikleri olmadan, yurdumuzun hemen hemen her bölgesinde üretime uygun bir bitki lavanta.
Lavanta yetiştiriciliği için devlet destekli krediler almak ve yine devlet destekli kurslara katılmak için gereken bilgilere de internet üzerinden ulaşmanız mümkün. Kozmetik, ilaç sanayi, temizlik gibi pek çok sektörde lavanta üreticilerinin ürünlerini yerinden gelip alacak bir sistemle çalışıyor.
Yurdumuzun verimli topraklarında, ülke ekonomisine katkı sağlayacak önemli sektörlerden biri olan lavanta yetiştiriciliği her geçen gün yükselişe geçen bir ivme ile yoluna devam ediyor.
